پژوهشگاه فضای مجازی بررسی كرد؛ كاركرد دولبه شبكه های اجتماعی در بحران كرونا رمز من: گروه مطالعات فرهنگی و اجتماعی پژوهشگاه فضای مجازی در گزارشی كاركرد دولبه و وجوه مثبت و منفی شبكه های اجتماعی در بحران ویروس كرونا را مورد بررسی قرار داد. به گزارش رمز من به نقل از پژوهشگاه فضای مجازی، ویروس كرونا نوعی از ویروس می باشد كه برای نخستین بار در سال ۱۹۶۰ كشف شد كه سبب بروز بیماری هایی شبیه به سرماخوردگی، آنفولانزا و از كارانداختن دستگاه تنفسی می شود. اولین بار دسامبر ۲۰۱۹ بود كه رسانه ها و شبكه های اجتماعی خبر از ابتلای تعداد زیادی از شهروندان شهر «ووهان چین» دادند كه دارای علایمی مانند سینه پهلو و آنفولانزا بودند و درمان آنها اثربخش نبوده است. شبكه های اجتماعی و كاركرد حساسیت زایی و حساسیت زدایی در بحران كرونا گروه مطالعات فرهنگی و اجتماعی پژوهشگاه فضای مجازی در گزارشی با بررسی نقش آفرینی شبكه های اجتماعی در اطلاع رسانی جهانی درباب این بیماری، اعلام نمود: این نخستین نقش آفرینی شبكه های اجتماعی در اطلاع رسانی جهانی درباره ویروس كرونا بود. البته ویروس كرونا نخستین شیوع بیماری های ویروسی در عصر رسانه ها و شبكه های اجتماعی نبود. حداقل ۳ مورد بیماری جهانی دیگر در ۱۰ سال اخیر بطور فراگیر وجود داشته كه توسط شبكه های اجتماعی درباره آنان تولید محتوا شد. ویروس H۱N۱ معروف به آنفولانزای خوكی، ویروس ابولا و ویروس زیكا همگی در دهه اخیر برای مدت نسبتأ طولانی توسط شبكه های اجتماعی در صدر خبرهای روز قرار گرفته اند. پروفسور «دیوید هارپر» در مصاحبه با گاردین به نكات مهمی درباره نقش شبكه های اجتماعی در ایام بحرانی ناشی از شیوع ویروس كرونا پرداخته است. وی اعتقاد دارد: «اولین نكته درباره ویروس كرونا این است كه حالا نسبت به سال های گذشته، دسترسی به اینترنت و شبكه های اجتماعی، هم برای سازمان های دولتی و هم برای عموم مردم راحت تر شده و این بسیار حائز اهمیت می باشد. برای اینكه دیگر از بخش نامه ها و اطلاعیه های كاغذی و اطلاع رسانی های غلط و دیرهنگام تا حد زیادی كاسته شده است.» هارپر كه بعنوان پژوهشگر ارشد در اندیشكده «چتم هاوس» مشغول به كار است، می گوید: «نقش شبكه های اجتماعی در كنترل بحران ویروس كرونا، دو لبه است. یعنی هم نقش حساسیت زا دارند و هم نقش حساسیت زدا. ایجاد فضای حساسیت زدا برای عموم مردم خطرناكست برای اینكه آنان ممكنست با بی توجهی نسبت به هشدارهای داده شده، سبك زندگی گذشته خودرا دنبال كنند و احتمال مبتلاشدن به ویروس را برای خود و اطرافیان بالا برند. از طرف دیگر، به همان اندازه كه حساسیت زدایی می تواند خطرناك باشد، حساسیت زایی نیز دردسرآفرین است. گسترش ترس و اضطراب میان مردم، تشدید حس وسواسی گری و تفكرات منفی همچون لطمه هایی است كه در اثر تولید محتوای بیش از اندازه شبكه های اجتماعی و رسانه ها به وجود می آید.» وجوه مثبت و منفی نقش شبكه های اجتماعی در بحران كرونا در ایران در ایام اخیر، اخبار در رابطه با ویروس كرونا در ایران نیز توسط رسانه ها و شبكه های اجتماعی منتشر گردید. پس از انتشار خبر شناسایی دو مورد مبتلا به ویروس كرونا در شهر قم و فوت شان به سرعت رسانه ها و شبكه های اجتماعی آغاز به انتشار لحظه ای از آمار مبتلایان و ارائه راهكارهای مقابله با این ویروس كردند. به نحوی كه فضای شبكه های اجتماعی و رسانه ها آكنده از اطلاعات، اخبار و اظهار نظرهای متفاوتی درباره این ویروس شد كه طبعا حجم قابل توجهی از محتواهای تولیدی، كارشناسانه و دقیق نبودند. وقتی به بررسی وضعیت شیوع كرونا و نقش شبكه های اجتماعی در كشور خودمان می پردازیم متوجه می شویم كه آن چه مسلم است ویروس كرونا تنها محدود به حوزه بهداشت، سلامت و درمان نیست و مؤلفه های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی مختلفی دارد كه بوسیله شبكه های اجتماعی در فضای مجازی در حال بازنشر است و حجم بسیار زیادی از این محتوا متأسفانه بدون هیچ گونه دروازه بانی خبر در اختیار مخاطبان عام قرار می گیرد. در این راستا می توان به وجوه مثبت و منفی نقش شبكه های اجتماعی در ایام بحرانی شیوع ویروس كرونا همچون اطلاع رسانی، آگاهی بخشی و آموزش و همراه سازی اقشار مردم بعنوان وجوه مثبت و جو روانی منفی، ایجاد حس بی تفاوتی و بهره برداری های معاندان بعنوان وجوه منفی این شبكه ها اشاره نمود. اطلاع رسانی پیدایش و شیوع ویروس كرونا در ایران و وحشتی كه به دنبال انتشار این خبر جامعه را فرا گرفت، بیش از هر چیز اذهان را معطوف به قدرت رسانه ها و شبكه های اجتماعی در بحران زایی یا بحران زدایی می كند. به این معنا كه رسانه و شبكه های اجتماعی این قدرت را دارند كه با برجسته سازی و بزرگ نمایی یك پدیده، آنرا تبدیل به بحران كنند و بالعكس با كوچك نمایی و بی اهمیت جلوه دادن پدیده ای دیگر، كاملاً موضوع را مغفول و محو كنند. البته هر دو مورد لطمه های فراوانی دارد. اصولأ اطلاع رسانی در دوره های بحرانی، حركت روی لبه تیغ شفافیت و اجتناب از هراس عمومی است. این كه رسانه و شبكه های اجتماعی چگونه اطلاع رسانی كنند كه نه اعتماد مردم را از دست بدهند و نه میان آنها ترس و اضطراب به وجود آورند. اگر از وجه مثبت به قضیه نگاه نماییم می توانیم بگوییم كه هم اكنون شبكه های اجتماعی و پیام رسان ها كار را در زمینه اطلاع رسانی بوسیله منابع رسمی كشور مانند وزارت بهداشت و ستاد مبارزه با كرونا راحت تر كرده است. پیام های كوتاه انبوه، اطلاعیه های مجازی و گسترش سخنان مسئولان مربوط در كوتاه ترین زمان ممكن همچون مزایای شبكه های اجتماعی و پیام رسان ها هستند. آگاهی بخشی و آموزش علاوه بر اطلاعیه های رسمی سازمان ها و نهادهای حاكمیتی، پزشكان و كادر درمانی نیز توانسته اند به صورت خودجوش و بدون ایجاد هیچ هزینه ای برای مخاطبان و مردم، بوسیله شبكه های اجتماعی با آنها در ارتباط باشند و اطلاعات تخصصی خودرا در زمینه كمك به مردم و افزایش آگاهی آنان درباره راه های جلوگیری از مبتلاشدن و یا راه های درمانی در صورت ابتلا، در اختیار مخاطبان و كاربران فضای مجازی قرار دهند. كاری كه هم از تردد و عبور و مرور خیلی از افراد در مطب ها و مراكز درمانی كاسته و هم هزینه مردم را در این شرایط بحرانی كاهش داده است. آگاهی بخشی به مردم بوسیله رسانه ها و شبكه های اجتماعی یكی از مهم ترین راه ها برای جلوگیری از شیوع ویروس و برون رفت هر چه زودتر از این بحران است كه تلاش همه متخصصان و پزشكان را در شبكه های اجتماعی طلب می كند. تلاشی كه می تواند هم در جهت ارائه توضیحات آموزشی صحیح برای مقابله با ویروس و هم در جهت رد اخبار جعلی و بی اساس فضای مجازی به كار گرفته شود. همراه سازی اقشار مردم شبكه های اجتماعی باتوجه به قابلیت های بسیار زیادی كه در انتقال مفاهیم و نكات آموزشی به مردم دارند، توانسته اند بعد از ایفای نقش مناسب در زمینه اطلاع رسانی بوسیله سازمان های رسمی و همین طور آموزش و آگاهی بخشی توسط متخصصان، مردم را نیز با مسئولان و متخصصان برای خروج از این بحران همراه كنند. بعنوان مثال، كمپین «با هم كرونا را شكست می دهیم»، یا كمپین «در خانه می مانیم» و یا كمپین های «تولید بسته های درمانی و بهداشتی مقابله با كرونا برای افراد نیازمند» همچون حركت های بسیار خوبی بود كه در بستر شبكه های اجتماعی رخ داد و توانست حس همدلی و همراهی را در بین مردم كشور افزایش دهد. جو روانی منفی اما ایجاد شایعات مهم ترین لطمه شبكه های اجتماعی در فضای جامعه است كه تنها مربوط به ویروس كرونا نیست. هر روز خبر مهاجرت، درگذشت، ازدواج، طلاق و... از افراد معروف در این فضا منتشر می شود و بعد از گذشت مدت كوتاهی تكذیب می شوند. این مسئله متأسفانه در این اوضاع بحرانی نیز وجود دارد. پوشش خبریِ رسانه های معاند و شبكه های ماهواره ای، نقل قول های گمراه كننده از جانب مسئولان و متخصصان و تولید محتوای كذب همچون مسائلی است كه اثرگذاری منفی آن روی زندگی مردم حتی مهلك تر از ویروس كرونا است. اینجاست كه شبكه های اجتماعی در ایران هیچ گونه دروازه ای برای كنترل محتوا ندارند و محتواها اغلب به صورت كپی برداری از روی یك منبع به سرعت پخش و فراگیر می شوند. هم اكنون، خبرهای مربوط به ویروس كرونا، به شكل پیام های ویروسی منتقل می شوند و این شروع یك موج خبری سریع و پُر از هیجان است. چیزی كه برای مخاطب بسیار جذاب و سرگرم كننده است؛ سرعت دریافت و انتقال پیام و ایجاد هیجان در سایر مرتبطان خود در شبكه های اجتماعی است كه می تواند در ایجاد حس هراس و ترس جامعه بسیار مخرب باشد. بعنوان مثال، در شهرستان بروجرد به رغم مشكوك بودن یك نفر به ویروس كرونا و نگهداری وی در قرنطینه چنان جو روانی به وجود آمد كه دو ساعت پس از انتشار این خبر هیچ ماسك و وسیله ضدعفونی كننده در داورخانه ها پیدا نمی شد. پس شرایط بهداشتی و سلامت در شهرستان بروجرد بلافاصله از وضعیت مطلوبی كه داشت وارد وضعیت قرمز شد و استرس و فشار روانی زیادی به خیلی از خانواده ها وارد شد. ایجاد حس بی تفاوتی امروزه خیلی از شبكه های اجتماعی و حتی پیام رسان ها قابلیت اشتراك گذاری عكس، فیلم، نوشته و... را دارند. در این روزهای بحرانی كه در اثر شیوع ویروس كرونا در كشور ترس و اضطراب مردم را فراگرفته، عده زیادی با بی توجهی به هشدارهای سازمان های رسمی در خصوص عدم مسافرت و خارج نشدن از منزل، مبادرت به شكستن قرنطینه و سفر به مناطق مختلف كشور می كنند و برای جلب مخاطب، این اَعمال خودرا با سایر كاربران هم به اشتراك می گذارند. این مسئله علاوه بر آنكه برای جان خود افراد و اطرافیانشان بسیار خطرناك می باشد، نوعی بی تفاوتی را نیز به سایر مخاطبان آنان القا می كند تا آنان نیز كاری شبیه به آنچه دوستان خود در فضای مجازی به اشتراك گذاشته اند انجام دهند تا از قافله جا نمانند. بی خیالی دقیقاً نقطه مقابل هراس افكنی است كه هردو عامل توسط شبكه های اجتماعی ایجاد می شوند و در چنین روزهای بحرانی خیلی بیش تر از خود ویروس خطرآفرین هستند. بهره برداری های معاندان با شیوع ویروس كرونا نظریه های مختلفی از طرف مسئولان و متخصصان ایرانی و خارجی مطرح گردیده است. مانند این كه این ویروس در آزمایشگاه و بعنوان یك سلاح بیولوژیكی ساخته شده است. این نظریه دو جهت گیری دارد. در جهت گیری نخست، ویروس از یكی از آزمایشگاه های شهر ووهان به بیرون درز كرده و در جهت گیری دوم ایالات متحده آمریكا به سبب رقابت و كشمكش های سیاسی و اقتصادی با چین این ویروس را ساخته و در كل جهان منتشر و فراگیر كرده است. آن چه مسلم است در آینده، صحت و یا رد چنین ادعاهایی مشخص خواهد شد اما نكته قابل توجه استفاده معاندان نظام جمهوری اسلامی ایران از شبكه های اجتماعی برای متهم كردن مسئولان ایرانی به دروغ گویی است. معاندان كه ید طولایی در ایجاد شایعه و بهتان سازی دارند، اینبار نیز بیكار ننشسته اند و دائماً با ایجاد اعداد ساختگی از تلفات و مبتلایان كرونا در ایران و پخش این اخبار كذب در شبكه های اجتماعی مانند فیس بوك، توییتر، اینستاگرام و كانال های تلگرامی، هم ذهن مسئولان را درگیر می كنند و هم اعتماد مردم به مسئولان را سلب می كنند. به هر ترتیب آنچه مسلم است این كه نقش رسانه ها و شبكه های اجتماعی در حل بحران های عمومی مانند انتشار ویروس كرونا، نقش غیرقابل انكاری است و نمی توان با نگاه سلبی با آن مواجه گردید. كنترل بیش تر بسترهای مختلف در فضای مجازی و بررسی محتوای پخش شده در شبكه های اجتماعی توسط متخصصان و اطلاع آن به مسئولان برای مقابله با شایعات و بازی های رسانه ای همچون اقداماتی بوده كه نیاز است برای كاهش وجوه منفی شبكه های اجتماعی برای برون رفت از این بحران صورت گیرد. شبكه های اجتماعی اگر بطور هماهنگ و یكپارچه در خدمت اطلاع رسانی صحیح و بموقع به مردم باشند، بزرگ ترین نقش را در كنترل شیوع ویروس كرونا و كاهش خسارات احتمالی آن خواهند داشت. مسئله ای كه هماهنگی و همكاری میان مسئولان تصمیم ساز در حوزه رسانه و ارتباطات و همین طور متخصصان و كارشناسان را طلب می كند. منبع: رمز من 1399/01/02 15:12:12 5.0 / 5 3860 تگهای خبر: اطلاعات , اینترنت , تولید , رمز اگر مطلب را پسندیدید لایک کنید (1) (0) تازه ترین مطالب مرتبط پوتین گوگل را ابزار دولت آمریکا خواند متا 251میلیون یورو در اتحادیه اروپا جریمه شد سند ساماندهی رمزارزها بدنبال تسهیل فعالیت و جلوگیری از اعمال سلیقه است کاربران اسنپ بانی توسعه کسب وکارهای محلی می شوند نظرات بینندگان در مورد این مطلب نظر شما در مورد این مطلب نام: ایمیل: نظر: سوال: = ۴ بعلاوه ۲